De bitcoin-rage mag dan alweer een tijdje voorbij zijn, er gebeurt nog steeds veel op het gebied van crypto’s. Nieuwe varianten als stable coins komen op en Facebook heeft met zijn plannen voor een digitale munt een storm van kritiek over zich heen gekregen. Hoog tijd om bij te praten met Petra Hielkema, divisiedirecteur Betalingsverkeer & Marktinfrastructuur bij De Nederlandsche Bank (DNB).
Petra Hielkema
2017 – nu
divisiedirecteur Betalingsverkeer & Marktinfrastructuur bij DNB
2019 – nu
lid Market Infrastructure Board bij Europese Centrale Bank
2007-2017
verschillende functies bij DNB, o.a. als hoofd Expertisecentrum Toetsingen en hoofd Verzekeringsbeleid
1996-2007
verschillende functies als o.a. beleidsadviseur en consultant in Nederland, Kirgizië en Kazachstan
2000-2001
master Law & Economics in Rotterdam en Hamburg
1991-1996
Ruslandkunde Universiteit Leiden
Nog niet zo lang geleden leek het alsof iederéén bitcoins kocht. Hoe staat het nu met de populariteit van crypto’s?
“Die is afgenomen sinds de markt begin 2018 in elkaar klapte en de prijzen daalden. De meest recente cijfers zijn van oktober in datzelfde jaar. Toen meldde de Autoriteit Financiële Markten dat er in Nederland nog 480.000 mensen in bezit waren van crypto’s. De interesse onder consumenten voor crypto’s als ruilmiddel lijkt gedaald. De kleine groep die er nog mee bezig is, doet dat vooral om te speculeren op een waardestijging. We zien apps verschijnen om makkelijker crypto’s te kopen en verkopen, ook met speculeren als doel.”
Welke ontwikkelingen op het gebied van crypto’s vallen je op?
“Een opvallende ontwikkeling is de opkomst van stable coins. Een van de kritiekpunten op traditionele crypto’s is dat de waarde vaak sterk verandert, wat ze niet geschikt maakt als geld of oppotmiddel. Stable coins zijn verbonden aan een mandje met euro’s, dollars, metalen of een andere stabiele waarde. De uitgevers garanderen zo één-op-één-teruggave als je jouw stable coin weer wilt terugruilen naar euro’s. Of dat in de praktijk ook zo is, moet blijken.”
Hoeveel stable coins zijn er en wie zitten hier achter?
“Momenteel zijn het er tientallen. In sommige gevallen gaat het om wereldwijde initiatieven. Enerzijds zijn er stable coins in het verkeer tussen banken. De Amerikaanse bank JP Morgan heeft bijvoorbeeld de JP Morgan Coin. Anderzijds zijn er stable coins voor de consumentenmarkt. Met de Libra van Facebook als belangrijkste voorbeeld.”
Facebook heeft veel kritiek gekregen voor zijn plannen voor een eigen munt. Wat vindt DNB?
“De Libra was voor ons en andere centrale banken een wake-up-call. Facebook wil het overmaken van geld naar waar ook ter wereld net zo gemakkelijk maken als het versturen van een Whatsapp-berichtje. Ook voor mensen zonder bankrekening. Dat maakt een reëel probleem zichtbaar. Namelijk dat internationaal geld overmaken op dit moment nog duur en traag is. Dat staat nu weer internationaal op de agenda.”
“Tegelijkertijd baart dit initiatief ons zorgen. Er zijn veel vragen waar nog geen antwoord op is. Hoe voorkomt Facebook dat de Libra wordt gebruikt voor het witwassen van crimineel geld? En waar kan je als consument terecht als je je Libra weer wilt omwisselen voor echt geld? Dat is allemaal niet duidelijk. Zolang dat het geval is, is het niet verstandig dat dit live gaat.”
En wat vindt DNB in het algemeen van stable coins?
“Over de stable coins in het interbancaire betalingsverkeer hebben we zeker vragen, maar vooralsnog niet zoveel zorgen. De varianten voor consumenten brengen verschillende en vooral meer risico’s met zich mee. Bijvoorbeeld op het gebied van witwassen, privacy en consumentenbescherming. Op dit moment onderzoeken we op internationaal niveau of de huidige regelgeving voldoende is om deze risico’s tegen te gaan. En wat randvoorwaarden zijn waarbinnen stable coins op een verantwoorde manier zouden kunnen bestaan. Los daarvan is er ook nog de vraag of het wenselijk is dat een algemeen geaccepteerd betaalmiddel in handen is van een commerciële partij met een privaat belang. Ik denk van niet.”
Gebrek aan consumentenbescherming, gevoeligheid voor witwassen – DNB ziet veel risico’s aan crypto’s. Zijn er ook positieve aspecten?
“DNB heeft eerder gezegd dat de technologie achter crypto’s – blockchain –veelbelovend is. Vooralsnog kan deze niet tippen aan het efficiënte betalingsverkeer dat we in Europa hebben. Maar we zien verschillende ontwikkelingen om zaken als de robuustheid en de snelheid van transactieverwerkingen te verbeteren, zeker als het gaat om betalingen buiten Europa. Misschien kan blockchain op dat terrein in de toekomst een rol spelen in het betalingsverkeer.”
Mede door de opkomst van stable coins gaan er steeds meer stemmen op dat centrale banken zelf digitaal geld moeten uitgeven. Goed plan?
“Dat is een complex vraagstuk met veel haken en ogen. Is het een alternatief voor cash of kun je ook rekeningen openen bij de centrale bank? Hoe moet het met privacy en anonimiteit? En hoe voorkom je dat bij onrust in de markt iedereen zijn geld naar de centrale bank brengt met alle gevolgen voor banken en de financiële stabiliteit van dien? Dat is zo maar een greep uit de waslijst van vragen die er liggen. Die zijn we nu allemaal aan het analyseren. Bij DNB, maar vooral ook met onze collega’s in Europa. Want een digitale euro kan alleen op Europees niveau worden uitgegeven. Daarom denk ik dat het goed mogelijk is dat er in de toekomst een vorm van digitaal centralebankgeld komt, maar zie ik dat op korte termijn niet vliegen.”
Betalen we over 10 jaar allemaal met crypto’s, stable coins of digitaal centralebankgeld? Of heeft niemand het er dan nog over?
“Ik denk dat je over 10 jaar wereldwijd meer voorbeelden ziet. Maar ik verwacht dat dit eerst gebeurt op de plekken waar het betalingsverkeer een stuk minder efficiënt is dan bij ons. Hoe efficiënter de markt, hoe minder behoefte consumenten hebben aan een alternatief. In Nederland betalen we contactloos met onze bankpas – of met een bankpastoepassing in onze telefoon. Technologisch gezien is dat zo 2010, maar het werkt als een tierelier.”
Toezicht op cryptopartijen
Aanbieders van bepaalde cryptodiensten vallen naar verwachting vanaf begin 2020 onder het integriteitstoezicht van DNB. Het gaat om aanbieders van cryptobewaarportemonnees en platforms voor het wisselen tussen crypto’s en gewoon geld. Zij moeten zich registeren bij DNB, waarbij ze moeten aantonen dat ze hun processen tegen witwassen op orde hebben. Verder toetst DNB bestuurders en sommige aandeelhouders. Ook hierna blijft DNB integriteitstoezicht uitoefenen.
Dit nieuwe toezicht volgt uit een Europese anti-witwasrichtlijn die momenteel wordt geïmplementeerd in de Nederlandse Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft). Crypto’s zijn door hun anonimiteit kwetsbaar voor financieel-economische criminaliteit. DNB verwacht van deze aanbieders dat ze zich alvast voorbereiden op het toezicht. De afgelopen maanden ging de toezichthouder al het gesprek aan met aanbieders, onder meer op een seminar op 8 november. Vragen kunnen worden gesteld via crypto@dnb.nl. Lees meer
